Quản lý tăng huyết áp kháng trị

Dịch: Ma Thanh Hằng – BVĐK Thảo Nguyên, huyện Mộc Châu

Hiệu đính: DS. Nguyễn Quỳnh Anh – BV Quốc tế Phương Châu

Nguồn: https://www.pharmacytoday.org/article/S1042-0991(18)31674-8/fulltext

Vào giữa tháng 9, Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA) đã công bố một báo cáo khoa học được cập nhật dựa trên việc phát hiện, đánh giá và quản lý tăng huyết áp kháng trị, được định nghĩa là mức huyết áp (HA) trên mục tiêu mặc dù đã sử dụng ba nhóm thuốc hạ huyết áp hay mức huyết áp đạt mục tiêu sau khi dùng bốn loại thuốc hạ huyết áp trở lên. Tăng huyết áp kháng trị được ước tính xảy ra ở khoảng 12% đến 15% dân số và có liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh và tử vong đáng kể. Do đó, một sự hiểu biết thấu đáo về các yếu tố nguy cơ, lối sống thích hợp và quản lý y tế là cần thiết.

NGUYÊN NHÂN

Bệnh nhân có biểu hiện tăng huyết áp kháng trị nên được đánh giá để loại trừ chứng tăng huyết áp “áo choàng trắng” và tình trạng không phải là một kết quả của việc không tuân thủ phác đồ hạ huyết áp. Nói chung, bệnh nhân tăng huyết áp kháng trị nên dùng một phác đồ điều trị bao gồm một thuốc chẹn kênh calci tác dụng dài, một thuốc ức chế men chuyển hoặc ức chế thụ thể Angiotensin và một thuốc lợi tiểu với liều tối ưu hoặc liều cao nhất có thể dung nạp được..

Tăng huyết áp có thể là do nhiều yếu tố, chẳng hạn như lựa chọn lối sống, thuốc men, hoặc các tình trạng sức khỏe tiềm ẩn. Các yếu tố lối sống như chế độ ăn uống nhiều muối, nghiện rượu nặng, và ít vận động thể chất đều có thể góp phần làm tăng huyết áp, ngoài ra còn có thể do béo phì, căng thẳng do nghề nghiệp, lo âu, trầm cảm, và giảm thời gian ngủ / chất lượng giấc ngủ.

Thuốc và các chất khác cũng có thể góp phần làm tăng huyết áp. Các bác sĩ nên sử dụng danh sách thuốc để xác định xem bệnh nhân có đang dùng các loại thuốc có thể làm tăng huyết áp và xem rằng các loại thuốc có thể được ngừng hoặc chuyển sang loại khác hay không. Các bác sĩ cũng nên thận trọng trong việc  sử dụng các loại thuốc OTC và sử dụng các chất bất hợp pháp, chẳng hạn như cocaine và amphetamine, do có thể làm tăng huyết áp. Một số nguyên nhân thường gặp, chẳng hạn như tắc nghẽn ngưng thở khi ngủ, cường aldosterone nguyên phát, bệnh thận, hội chứng Cushing, và các rối loạn tuyến giáp, cũng có thể làm tăng huyết áp.

THAY ĐỔI LỐI SỐNG

Bước đầu tiên trong việc kiểm soát tăng huyết áp kháng trị là thực hiện các can thiệp lối sống trên bệnh nhân, bao gồm chế độ ăn ít natri; ngủ không bị gián đoạn ít nhất 6 giờ trở lên ; hạn chế rượu; giảm cân; tăng hoạt động thể chất; và một chế độ ăn uống lành mạnh

Thuốc và các chất khác có thể làm tăng huyết áp

NSAIDS

Thuốc tránh thai đường uống

Thuốc cường giao cảm (VD. pseudoephedrine, ephedrine)

Thuốc ức chế miễn dịch (cyclosporine, tacrolimus)

Erythropoietin

Thuốc chống trầm cảm (VD. ức chế MAO, chống trầm cảm 3 vòng)

Glucocorticoid,  mineralocorticoid

Rượu

Amphetamine

Cocaine

Đối với những bệnh nhân thừa cân hoặc béo phì, khuyến nghị chế độ ăn kiêng hạn chế calo với mục tiêu giảm cân từ 5% đến 10% để giúp hạ HA. Chế độ ăn kiêng như Phương pháp ăn kiêng để ngăn chặn tăng huyết áp (DASH) cũng có thể được khuyến nghị; tuy nhiên, chế độ ăn giàu kali này nên được sử dụng thận trọng ở những bệnh nhân bị suy thận nặng. Khuyến khích bệnh nhân tập thể dục 150 phút trở lên mỗi tuần chia ra ba đến năm buổi có thời lượng từ 30 đến 40 phút tập aerobic cường độ vừa đến cao, với hai đến ba buổi tập luyện thể lực nhẹ mỗi tuần.

ĐIỀU TRỊ TỔNG QUÁT

Tuyên bố của AHA cung cấp hướng dẫn từng bước để quản lý tăng huyết áp kháng trị. Sau khi đề xuất các biện pháp can thiệp lối sống và đảm bảo rằng chế độ ba thuốc được tối ưu hóa, bước 2 là để thay thế thuốc lợi tiểu trước đó bằng chlorthalidone hoặc indapamide. Nếu HA vẫn không đạt mục tiêu, việc thêm chất đối kháng thụ thể mineralcorticoid (ví dụ, spironolactone hoặc eplerenone) được khuyến nghị trong bước 3.

Nếu HA vẫn không được kiểm soát, một loạt các phương pháp điều trị khác được liệt kê, nhưng AHA lưu ý rằng các bước này (tức là các bước 4-6) nên được cá thể hóa cho bệnh nhân. Đối với bước 4, các bác sĩ lâm sàng nên đánh giá nhịp tim và xem xét thêm thuốc chẹn beta hoặc thuốc chẹn alpha-beta kết hợp ở bệnh nhân không có chống chỉ định. Nếu một thuốc chẹn beta bị chống chỉ định, hãy xem xét sử dụng một chất chủ vận alpha trung ương hoặc diltiazem một lần/ngày. Hydralazine được liệt kê như một sự lựa chọn trong bước 5 và minoxidil được liệt kê dưới dạng thay thế cho hydralazine ở bước 6 nếu HA vẫn không đạt mục tiêu.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Carey, R.M. et al. Hypertension. 2018; 72: e53–e90