Những thực phẩm tốt và cực xấu đối với sức khỏe của gan

Gan là một cơ quan cực kì quan trọng đối với sự sinh tồn của chúng ta. Mọi sự suy giảm chức năng ở gan đều sẽ khiến cho cơ thể phải chịu những hậu quả nặng nề. Do đó, nhận biết được những loại thực phẩm tốt và không tốt cho gan là một việc rất cần thiết.

Được phân vào nhóm các cơ quan của hệ bài tiết nhưng gan lại  phải cùng một lúc thực hiện nhiều chức năng nằm ngoài phạm vi của hệ. Chẳng hạn như việc sản xuất Protein, lưu trữ Vitamin, khoáng chất, phá vỡ độc tố, điều chỉnh tiêu hóa v.v…Một chế độ dinh dưỡng tốt cho gan sẽ giúp duy trì sức khỏe và chất lượng cuộc sống nói chung ở mức độ tốt nhất.

I- Những thực phẩm tốt cho gan mà bạn nên biết

Dưới đây là danh sách 11 loại thực phẩm được chứng minh là tốt cho sức khỏe của gan, bạn nên chủ động tăng cường chúng một cách hài hòa trong thực đơn hàng ngày.

1- Cà phê

Một tách cà phê mỗi ngày có thể giúp cho bạn giảm các nguy cơ mắc phải các bệnh về gan, bao gồm xơ hóa, xơ gan, gan nhiễm mỡ và ung thư gan. Không những vậy, cà phê còn có thể làm chậm sự phát triển của các tế bào xấu đối với những người đã mắc phải các bệnh về gan.

Bệnh nhân bị viêm gan mãn tính cũng có thể sử dụng cà phê để giảm đi các triệu chứng. Trong trường hợp bạn uống 3 tách mỗi ngày, nguy cơ tử vong do suy gan cũng giảm đi đáng kể. Theo đó, lợi ích của cà phê đến từ khả năng ngăn ngừa sự tích tụ chất béo và Collagen – 2 trong số những dấu hiệu chính của các bệnh về gan.

Bên cạnh đó, cà phê còn có khả năng giảm viêm và làm tăng mức độ glutathione chống oxy hóa. Các chất chống oxy hóa sẽ trung hòa các gốc tự do có hại, có thể gây tổn thương cho tế bào trong cơ thể.

Dù những lợi ích với gan rất rõ ràng, nhưng cà phê cũng sẽ khiến cho chúng ta bị nghiện, dẫn đến việc uống không kiểm soát. Thực tế đã cho thấy uống cà phê quá nhiều và quá thường xuyên sẽ gây ra các vấn đề khác về sức khỏe.

2- Quả hạnh nhân

Không chỉ quả hạnh mà các loại hạt đều có chứa nhiều chất béo, chất dinh dưỡng, Vitamin E và các hợp chất thực vật có lợi cho cơ thể. Theo đó, hạnh nhân giúp chống lại bệnh gan nhiễm mỡ và còn rất tốt cho tim mạch. Hãy tập cho mình thói quen ăn một vài hạt hạnh nhân hàng ngày để có thể ngăn chặn từ xa các vấn đề về gan.

3- Bột yến mạch

Thực phẩm giàu chất xơ vốn được chứng minh là rất tốt cho hoạt động của gan. Một trong những thực phẩm giàu chất xơ nhất hòa tan nhất là bột yến mạch. Không chỉ làm giảm mỡ bụng, nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh mà bột yến mạch còn giúp bạn ngăn ngừa hầu hết các vấn đề về gan.

Vì vậy, một bát cháo yến mạch ăn cùng các loại quả mọng vào buổi sáng là điều mà bạn cần làm, nếu muốn có lá gan khỏe mạnh hơn.

4- Quả việt quất

Việt quất có màu tím đậm, vị hơi chua và được rất nhiều người ưa chuộng. Trong loại quả này có chứa nhiều chất Anthocyanin và các chất chống oxy hóa cùng nhiều loại Vitamin rất tốt cho sức khỏe.

Bổ sung loại quả này vào khẩu phần ăn trong 3-4 tuần và gan của bạn sẽ được bảo vệ khỏi những hư hại. Nguyên nhân là vì việt quất có khả năng tăng phản ứng tế bào miễn dịch và enzyme chống oxy hóa. Cụ thể, chiết xuất của việt quất giúp làm chậm sự phát triển của những tổn thương, xơ hóa, mô sẹo và thậm chí là ức chế sự hình thành của tế bào ung thư gan.

Tuy nhiên, những nghiên cứu về lợi ích của loại quả này đối với gan vẫn chưa được tất cả các bác sĩ công nhận. Và cho dù có tốt cho gan nhiều hay không thì loại quả mọng này cũng bổ sung nhiều chất có lợi cho sức khỏe tổng thể của chúng ta.

5- Quả bưởi

Bưởi là một loại quả có múi, vị chua và chứa nhiều Vitamin C. Trong bưởi có chứa 2 chất chống oxy hóa là Naringenin và Naringingiúp giúp bảo vệ gan một cách tự nhiên. Tác dụng đối với gan của bưởi được xảy ra theo cơ chế vừa giảm viêm vừa bảo vệ tế bào.

Chất chống oxy hóa trong bưởi có khả năng làm giảm sự tiến triển của bệnh xơ gan (tình trạng dùng để chỉ các mô liên kết quá mức tích tụ trong gan) dẫn đến viêm gan mãn tính.

Một thí nghiệm trên chuột đã cho thấy những con chuột được cho ăn chế độ nhiều Naringenin có lượng chất béo trong gan giảm đi đáng kể, đồng thời tăng số lượng Enzyme cần thiết để đốt cháy chất béo, ngăn ngừa gan nhiễm mỡ.

Tuy cho đến nay thì tác dụng trị các bệnh về gan của bưởi chưa được nghiên cứu trên người, nhưng các bằng chứng hiện tại đã cho thấy việc ăn nhiều bưởi là một cách tốt để giữ cho lá gan luôn được khỏe mạnh.

6- Quả nho

Nho có 3 loại thường thấy nhất là đỏ, tím và xanh. Trong đó, nho đỏ và nho tím có chứa rất nhiều hợp chất thực vật có lợi cho làn da và cơ quan nội tạng. Hợp chất nổi bật có trong nho là Resveratrol, giúp hạ huyết áp, chống oxy hóa, thay đổi mỡ trong máu theo cách lành mạnh, bảo vệ não, tăng độ nhạy Insulin và ức chế các tế bào ung thư.

Ngoài ra, chiết xuất từ hạt nho có khả năng cải thiện chức năng gan một cách đáng kể.

7- Nước ép củ cải đường

Củ cải đường giàu Vitamin, khoáng chất và là một loại quả được sử dụng phổ biến trên toàn thế giới. Nước ép củ cải đường không chỉ thơm ngon mà còn có chứa một loại Nitrat chống oxy hóa, được gọi với cái tên Betalains. Hợp chất này có lợi cho sức khỏe của tim và làm giảm tổn thương do viêm.

Bạn có thể ép củ cải đường tại nhà để dùng hàng ngày, chúng sẽ giúp cho quá trình giải độc tự nhiên trong cơ thể chúng ta được nâng cao. Từ đó bớt “gánh nặng” hoạt động cho gan.

Các nghiên cứu về lợi ích của nước ép củ cải đường đối với gan nói riêng và với cơ thể của chúng ta nói chung, đã được quan sát trong các nghiên cứu trên động vật và cũng đã được nhân rộng lên ở người.

8- Các loại rau họ cải

Có một thực tế là các loại rau có màu xanh đậm luôn rất tốt cho sức khỏe nên thường được các bác sĩ khuyên dùng hàng ngày. Cụ thể, các loại rau họ cải như bông cải xanh, cải mầm, rau mù tạt v.v…đều có hàm lượng chất xơ cực cao và giàu Vitamin A, C.

Ăn nhiều các loại rau họ cải này sẽ giúp cho gan tăng mức độ giải độc và đồng thời bảo vệ gan khỏi những hư hại, những cuộc tấn công từ môi trường bên ngoài. Tác dụng này vẫn được giữ nguyên sau khi chúng đã nấu chín.

Chiết xuất mầm bông cải xanh được chứng minh là có thể cải thiện nồng độ men gan và giảm oxy hóa. Hấp là cách chế biến có thể giữ nguyên được hàm lượng dinh dưỡng và Vitamin có trong loại cải này.

9- Dầu olive

Từ thời cổ đại, con người đã nhận ra lợi ích của dầu olive đối với sức khỏe và sắc đẹp. Theo đó, loại dầu này được xem là một dạng chất béo lành mạnh và có rất nhiều tác động tích cực đến tim mạch, quá trình trao đổi chất.

Một nghiên cứu nhỏ ở 11 người bị viêm gan đã cho thấy việc tiêu thụ 6.5ml dầu olive mỗi ngày giúp cải thiện chức năng men gan rất đáng kể. Những người tham gia nghiên cứu này cũng có sự tích lũy chất béo giảm mạnh và có lưu lượng máu trong gan ổn định hơn khá nhiều.

Dầu olive sẽ còn giúp ngăn tích lũy chất béo trong gan, cải thiện độ nhạy Insulin và men gan trong máu. Những tác dụng tích cực của loại dầu này đối với gan cũng như sức khỏe đã làm nó trở thành phần không thể thiếu trong các chế độ ăn uống lành mạnh.

10- Trà (chè) xanh

Mặc dù cà phê có nhiều lợi ích với gan nhưng một cốc trà xanh vào buổi sáng còn có thể làm được điều đó tốt hơn nhiều.

Một số nghiên cứu lớn tại đất nước có văn hóa trà đạo lâu đời – Nhật Bản, đã cho thấy uống 5-10 cốc trà xanh nhỏ mỗi ngày có liên quan đến việc cải thiện các chỉ số máu ở gan. Thêm nữa, một nghiên cứu nhỏ hơn ở các bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ (không do rượu) đã cho ra kết quả, uống trà xanh trong 12 tuần liên tục đã cải thiện được nồng độ men gan và làm giảm chất béo tích tụ trong gan.

Cũng chính vì vậy mà những người có thói quen uống trà xanh sẽ ít có nguy cơ bị ung thư gan hơn người khác. Nghiên cứu trên chuột cũng đã chứng minh được tác dụng này của cả trà đen và trà xanh.

Tuy nhiên, một số người có vấn đề đặc biệt về gan nên thận trọng trước khi dùng trà xanh như một chất bổ sung. Nguyên nhân là vì có một vài báo cáo y khoa đã nhận thấy các tổn thương do uống các chất có chứa chiết xuất trà xanh.

11- Các loại cá giàu Omega-3

Cá vốn là một loại thực phẩm tốt cho sức khỏe, tuy nhiên, các loại cá giàu acid béo omega-3 mới là thứ mà lá gan của chúng ta cần.

Những lợi ích của omega-3 đối với gan bao gồm: Giảm viêm, ngăn ngừa chất béo tích tụ, giữ mức enzyme bình thường, cải thiện tình trạng kháng Insullin. Các loại cá có nhiều acid omega-3 bao gồm: cá trích, cá hồi, cá thu, cá mòi, cá cơm v.v…

Kết hợp các loại thực phẩm trên ở mức độ hợp lí sẽ giúp cho bạn có một chế độ ăn uống lành mạnh, tốt cho sức khỏe và ngăn ngừa được các bệnh lý về gan.

II- Những thực phẩm không tốt cho gan mà bạn nên tránh

Để có một lá gan khỏe mạnh, bạn nên hạn chế tối đa việc dung nạp 7 loại thực phẩm sau đây vào cơ thể. Về lâu dài, chúng sẽ trở thành yếu tố làm suy giảm chức năng gan của bạn và dẫn đến những hậu quả khó lường.

1- Thức ăn nhanh và thức ăn được chế biến sẵn

Các loại thức ăn nhanh như gà rán, khoai tây chiên, hamburger…vẫn luôn có mùi vị thơm ngon và sự tiện lợi cao. Tuy nhiên, hầu hết chúng đều có chứa một lượng chất béo bão hòa rất cao. Điều này khiến cho gan gặp khó khăn trong việc thực hiện các công việc. Theo thời gian, sự quá sức này sẽ dẫn đến tình trạng viêm, xơ gan.

Bên cạnh thức ăn nhanh thì các loại thức ăn đóng gói như mì gói, thịt hộp, cá hộp, xúc xích…cũng không phải là một lựa chọn tốt cho gan của bạn. Ngược lại, thực phẩm chế biến sẵn có chứa lượng muối và các chất bảo quản đáng kể, chúng sẽ khiến cho gan dễ bị viêm và suy giảm chức năng.

2- Đồ ngọt

Kẹo, bánh hay đơn giản chỉ là thói quen ăn ngọt của bạn cũng sẽ khiến cho gan gặp phải vấn đề. Bởi vì một phần công việc của gan là chuyển hóa đường thành chất béo. Nếu cơ thể dung nạp đường quá mức cần thiết thì đồng nghĩa với việc gan sẽ là cơ quan phải nhận lại lượng mỡ dư thừa đó. Tình trạng gan nhiễm mỡ nguy hiểm hơn bạn tưởng.

Do đó, hạn chế ăn đồ ngọt là một cách tốt để bảo vệ cơ thể khỏi các căn bệnh nguy hiểm như tiểu đường, gan nhiễm mỡ, béo phì v.v…

3- Thực phẩm giàu Natri

Bạn biết gì về những thực phẩm có chứa nhiều Natri? Natri có nhiều nhất trong muối ăn và có ít hơn trong các thực phẩm đóng hộp, súp, ngũ cốc, sandwich…Dung nạp quá nhiều Natri sẽ khiến cho cơ thể của chúng ta bị ứ nước. Vì vậy, ăn nhiều đường thì không tốt, nhưng ăn nhiều muối thì càng gây hại cho sức khỏe gan của bạn nói riêng và cơ thể nói chung.

Thói quen ăn mặn dẫn bạn đến bệnh cao huyết áp – một căn bệnh mãn tính nguy hiểm, bệnh Gout và sự rối loạn chức năng gan.

Nghiên cứu ban đầu cho thấy, chế độ ăn có nhiều Natri sẽ có nguy cơ dẫn đến xơ hóa – giai đoạn đầu tiên của sẹo gan. Để giảm bớt muối trong các món ăn hàng ngày, bạn có thể dùng lọ đựng tiêu để đựng muối, điều này sẽ giúp cho lượng muối mỗi lần lấy ra sẽ ít đi đáng kể. Bên cạnh đó, hãy thay thế thịt xông khói, thịt nguội bằng thịt tươi và có thể sử dụng tỏi, hạt tiêu hoặc các loại hương vị tự nhiên để thay cho gia vị muối.

4- Rượu, bia

Thực tế cho thấy, uống quá nhiều rượu sẽ có thể tàn phá lá gan của bạn trong một thời gian ngắn. Rượu bia cũng chính là nguyên nhân chính gây ra bệnh xơ gan, và nặng hơn là ung thư gan. Theo đó, nghiện rượu bia sẽ góp phần vào sự khởi đầu của những tổn thương nặng nề ở gan do chúng ức chế sự hấp thụ dinh dưỡng và buộc gan phải tiết ra chất độc tự ăn mòn.

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của những tổn thương ở gan mà cơ hội tái sinh (gan là cơ quan nội tạng duy nhất trong cơ thể có thể tái tạo lại các phần đã mất) nếu bạn kiêng tất cả các loại thức uống có cồn.

5- Thực phẩm giàu Protein

Các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt cừu…sẽ làm cho gan phải hoạt động quá mức lâu ngày dẫn đến tổn thương, và ngược lại, các tổn thương sẵn có trên gan sẽ khiến cho nó không còn có thể chuyển hóa Protein theo đúng cách. Việc này sẽ khiến cho các acid amin được sản xuất trong cơ thể từ việc ăn thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, bị phá vỡ.

Hạn chế ăn thịt đỏ, trứng và các sản phẩm phẩm từ sữa (bao gồm sữa tươi, phô mai, sữa chua) là một cách để bạn phục hồi và ngăn ngừa tình trạng rối loạn chức năng của gan.

Tuy vậy, Protein là một chất không thể thiếu trong cơ thể nên không thể loại bỏ hoàn toàn ra khỏi khẩu phần ăn được. Thay vào đó, bạn có thể lựa chọn các loại thịt trắng từ gia cầm và nguồn Protein khác (không phải thịt) như đậu nành, các loại hạt. Uống sữa đậu nành, ăn đậu phụ cũng giúp cung cấp Protein đáng kể và giảm mỡ thừa.

Trên đây là danh sách những thực phẩm tốt và không tốt cho gan, kèm theo các thông tin cần thiết để bạn có thể hiểu rõ hơn về chúng. Tuy nhiên, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ về thực đơn tốt nhất để bảo vệ gan.