Hai nghiên cứu mới về PPI, một cho thấy mối liên quan với tăng tử vong, một cho thấy an toàn dài hạn

Các thuốc ức chế bơm proton (PPI) khi sử dụng ngắn hạn cho kết quả dung nạp tốt nhưng ngày càng có nhiều báo cáo và dữ liệu từ các nghiên cứu cho thấy mối quan hệ của việc sử dụng nhóm thuốc ức chế bơm proton (PPI) với các biến cố có hại. 

Sau đây, bài viết sẽ tóm tắt kết quả và bàn luận về 2 nghiên cứu nổi bật về PPI, được công bố gần đây trên các tạp chí uy tín, thu hút dư luận với kết quả trái chiều.

1. Sử dụng PPI liên quan đến tăng nguy cơ tử vong

Cuối tháng 5/2019, một nghiên cứu đoàn hệ kéo dài đã tiếp tục công bố kết quả sau 10 năm, trên tạp chí BMJ.¹ Nghiên cứu này thực hiện trên 214.467 cựu binh bao gồm 157.625 người  mới sử dụng PPI và 56.824 người mới sử dụng H2RA.

Các nhà nghiên cứu đã so sánh kết quả tử vong do mọi nguyên nhân giữa nhóm được kê đơn PPI trong hơn 90 ngày và nhóm được kê đơn H2RA. Các phương pháp thống kê phức tạp đã được sử dụng để hạn chế các yếu tố gây nhiễu. Kết quả cho thấy:

• 37% số người tham gia đã tử vong sau thời gian theo dõi trung bình 10 năm
• Có khoảng 46 trường hợp tử vong trên 1.000 người sử dụng PPI
• Bệnh nhân không có chỉ định sử dụng PPI có nguy cơ tử vong cao hơn do một số nguyên nhân như tim mạch, bệnh thận mạn và ung thư đường tiêu hóa trên.
• Thời gian sử dụng lâu hơn có liên quan đến nguy cơ cao hơn. Tiền sử mắc bệnh tim mạch, bệnh thận mạn tính và ung thư đường tiêu hóa trên không làm thay đổi mối tương quan giữa việc sử dụng PPI và nguy cơ tử vong do các tình trạng này.

Bàn luận

Đây là kết quả của 1 nghiên cứu đoàn hệ kéo dài, kết quả về tử vong do mọi nguyên nhân đã được lặp lại so với công bố năm 2017 về kết quả sau 5 năm.

Mặc dù thiết kế nghiên cứu quan sát chưa thể chỉ ra mối quan hệ nhân quả và đối tượng nghiên cứu là cựu binh với độ tuổi trung bình là 65 tuổi chưa thể khái quát hoá được cho dân số chung. Nhưng đây cũng là dấu hiệu cảnh báo rằng các bác sĩ nên cực kỳ thận trọng hơn trước khi quyết định kê PPI, sử dụng khi có chỉ định phù hợp và trong thời gian cần thiết, cân nhắc các lựa chọn thay thế khác như H2RA.³

2. Thử nghiệm RCT lớn cho thấy an toàn của việc sử dụng PPI dài hạn

Cùng thời điểm cuối tháng 5/2019, một nghiên cứu ngẫu nhiên mù đôi trên 17.598 bệnh nhân ≥65 tuổi với bệnh mạch vành hoặc bệnh động mạch ngoại biên ổn định (78% nam giới; 23% hút thuốc).²

• Phân bổ ngẫu nhiên 8.791 bệnh nhân sử dụng 40 mg pantoprazole/ngày và 8.807 bệnh nhân dùng giả dược.
• Ngoài ra, bệnh nhân được phân chia thành các nhóm dùng rivaroxaban (2,5 mg 2 lần/ngày) với aspirin (100 mg 1 lần/ngày); rivaroxaban (5 mg 2 lần/ngày); hoặc aspirin (100 mg).

Sau thời gian theo dõi trung vị 3 năm, kết quả cho thấy:

• Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa 2 nhóm trên các tiêu chí về an toàn bao gồm: viêm phổi, gãy xương, chẩn đoán đái tháo đường mới, bệnh thận mạn, sa sút trí tuệ, COPD, teo niêm mạc dạ dày, ung thư, nhập viện và tử vong do mọi nguyên nhân.
• Có sự gia tăng tỷ lệ mắc các bệnh nhiễm đường ruột (1,4% với 1,0%; OR, 1,33; 95% Cl, 1,01-1,75), ngoại trừ nhiễm C. difficile (mặc dù ghi nhận tỷ lệ gấp đôi ở nhóm pantoprazole so với nhóm giả dược nhưng không ý nghĩa về mặt thống kê khi chỉ có 13 biến cố).

Bàn luận

Đây là nghiên cứu lớn nhất về PPI và là nghiên cứu tiến cứu, ngẫu nhiên đầu tiên đánh giá về an toàn dài hạn. Với thiết kế nghiên cứu như RCT, những dữ liệu này gợi ý cần xem lại kết quả từ các nghiên cứu quan sát trước đây, đồng thời củng cố an toàn dài hạn của PPI mà cụ thể là pantoprazole.

Nghiên cứu chất lượng cao này cũng phần nào giúp bác sĩ và các bệnh nhân thật sự cần PPI yên tâm hơn, mặc dù luôn phải thận trọng cân nhắc lợi ích-nguy cơ trong bất kì trường hợp nào trước khi kê đơn.⁴