Cách xử trí sốt cao co giật ở trẻ

Trước hết, xin nói rõ bài này dành cho các mẹ có con nhỏ, không trong ngành y nên mình viết bằng ngôn ngữ bình dân, đi thẳng vào vấn đề cho dễ hiểu một tí.

Bà mẹ có con nhỏ cần chuẩn bị những gì để phòng sốt cao co giật ở trẻ?

Tất cả các bà mẹ có con nhỏ, nên có một tủ thuốc gia đình, để cách xa tầm tay với của trẻ, trong đó nhất thiết cần có một nhiệt kế ( thủy ngân hay điện tử đều được- tùy vào sở thích của mẹ) như hình minh họa bên dưới.

Thuốc hạ sốt: thường các bà mẹ nên có sẵn trong nhà khoảng 4-5 viên đạn dược ( thuốc nhét hậu môn hình viên đạn) với các hàm lượng khác nhau tùy vào cân nặng của con mình ( hình bên dưới là nhãn hiệu thuốc cần có để đảm bảo an toàn cho trẻ)

Trẻ con thường sốt bất cứ lúc nào: sáng, trưa, chiều, tối , hoặc thậm chí ngay giữa đêm hôm , khi ở nhà, ở trường, khi đang đi du lịch đâu đó , do đó việc mang theo thuốc và nhiệt kế cũng là điều nên làm.

Trẻ con sốt do nhiều nguyên nhân: nhiễm siêu vi, nhiễm khuẩn, mọc răng, sau chích ngừa….nhưng dù là nguyên nhân gì, các mẹ trước hết phải xác định rõ: liệu bé có sốt hay không? bằng cách: sờ cảm nhận, đo nhiệt độ bằng nhiệt kế.

Các vị trí có thể đặt nhiệt kế: phổ biến là ở nách, ở hậu môn ( trong bệnh viện có thể đặt ở miệng, trán, màng nhĩ…không cần nhớ nhiều cho phức tạp)

Thân nhiệt bình thường của trẻ dao động từ 36,5- 37,5 độ C. Tùy thuộc vào thời tiết, quần áo…mà trẻ mặc.Khi thấy nhiệt kế chỉ ngoài giới hạn trên, các mẹ nên chú ý trẻ bắt đầu có triệu chứng sốt (> 38.3 độ nếu cặp ở nách được xem như là sốt)

Dù với bất kỳ nguyên nhân gì, khi trẻ sốt, trung tâm điều nhiệt ở não trẻ ( nói nôm na như bộ máy điều hòa) sẽ hoạt động để tăng thải nhiệt, kéo nhiệt độ cơ thể về bình thường, hoạt động thải nhiệt của bộ máy này sẽ làm trẻ dãn mạch máu, đổ mồ hôi, mất nước. Nếu nhiệt độ tiếp tục gia tăng vượt quá ngưỡng điều khiển của bộ máy, trẻ sẽ bị tác động đến vùng não bộ, gây nên trạng thái co giật khi sốt cao ( thường trên 39,5 độ C)

Khi co giật, trẻ hoàn toàn mất tự chủ, hai hàm có khuynh hướng cắn chặt, do đó ở trẻ có mọc răng, dễ gây tổn thương lưỡi, động tác của cô bảo vệ Vinhome hôm trước khi cho tay vào miệng trẻ là để giúp ngăn chặn tổn thương này. Tuy nhiên, có thể sử dụng cây đè lưỡi có quấn gạc nếu có sẳn.

Điều đầu tiên các mẹ cần chú ý phải thật bình tĩnh làm các bước sau đây:

1. Cho bé nằm nghiêng, nơi thoáng mát, không mặc áo quần kín, không trùm chăn mền.

2. Dùng vật đè lưỡi khi bé đã lên cơn co giật và có cắn chặt hàm với nhau, KHÔNG đưa cây đè lưỡi vào quá sâu bên trong gây nôn ói, TRÁNH các động tác thô bạo gây gãy răng, chảy máu, dập môi. Nếu con trẻ không cắn chặt hàm, thì không cần làm động tác này.

3. TUYỆT ĐỐI KHÔNG đổ bất cứ nước uống, thuốc vào miệng trẻ khi ĐANG LÊN CƠN CO GIẬT, vì trẻ sẽ dễ hít sặc vào đường thở.

4. Gọi người trợ giúp lấy thuốc hạ sốt loại nhét hậu môn ( đạn dược) cho vào tủ lạnh ( ngăn đông), chờ 1 -2 phút, lấy ra bỏ lớp vỏ bọc và nhét vào cho trẻ. LIỀU LƯỢNG THEO CÂN NẶNG: 10-15 mg* cân nặng.

Ví dụ: trẻ 5 kg, liều cao nhất có thể cho là 75 mg ( CÓ THỂ LẤY 1 VIÊN 80 MG HOẶC 1/2 VIÊN 150 MG ) , viên đạn dược có các loại : 80 mg, 150 mg, 300 mg…các bạn nên mua sẳn theo trọng lượng của con mình.

5. Lau mát: trường hợp sốt cao đến 39 độ C: các mẹ nên kết hợp giữa nhét thuốc, lau mát và cho trẻ uống nước (nếu chưa co giật). Khi lau mát, nên dùng nước ấm khoảng 34-35 độ C ( KHÔNG dùng nước lạnh, nước đá) nhúng khăn vào nước đắp ở vùng trán, hai nách, hai bẹn của bé, khoàng 5-10 phút thay khăn một lần.

6. Nếu thân nhiệt không hạ sau các động tác trên, các bạn có thể cho bé vào bồn nước ấm 34-35 độ C, ngập thân, nhưng luôn giữ cho phần đầu cổ được khô ráo, tránh làm trẻ hoảng sợ, sặc nước.

7. Sau khi xử trí tại nhà, nhiệt độ trẻ có thể hạ dần, lúc này các bà mẹ nên đem bé đến cơ sở y tế gần nhất để tìm nguyên nhân, không nên tự ý để trẻ ở nhà và tiếp tục điều trị, vì cơn sốt có thể quay trở lại và các mẹ không thể lặp lại liều thuốc hạ sốt thứ hai trước 6 giờ kể từ liều thứ nhất. 

8. KHÔNG NÊN hốt hoảng vác trẻ chạy khi bé ĐANG TRONG CƠN CO GIẬT, hãy bình tĩnh xử trí như hướng dẫn.

9. Có một số bà mẹ từng đăng stt tìm kiếm bác sĩ nhi đồng nào tuyệt đối KHÔNG sử dụng kháng sinh cho con họ, đây là điều hoàn toàn KHÔNG ĐÚNG. Bởi vì bác sĩ là người sẽ tìm ra nguyên nhân một cách chính xác nhất để điều trị. Nếu nhiễm siêu vi, họ sẽ không sử dụng kháng sinh. Nhưng nếu một khi đã viêm phổi, viêm a-mi-đan, viêm hô hấp trên, nhiễm khuẩn huyết do VI KHUẨN thì không nên chậm trễ trong việc sử dụng kháng sinh, nếu không sẽ làm nặng thêm cho tình trạng của bé. Vì vậy, cho dù là ở bất kỳ quốc gia nào, thì bác sĩ mới chính là người sẽ quyết định sử dụng kháng sinh hay không và liều lượng như thế nào, chứ không phải là chính bản thân các mẹ.

10. Tôi không khuyến cáo các mẹ sử dụng thêm thuốc phối hợp như Ibuprofen, vì các thuốc này có kèm theo một số điều kiện nghiêm ngặt khác, chỉ có bs mới có thể chỉ định cho con bạn. Vì vậy sau khi sơ cứu, tốt nhất hãy đưa bé đến cơ sở y tế gần nhất và khai bệnh sử thật chính xác, các y bác sĩ sẽ giúp bạn phần còn lại.

11. Các bà mẹ cần phải phân biệt rõ ràng SỐT CAO-CO GIẬT với co giật do nguyên nhân động kinh ở trẻ vì chúng hoàn toàn khác biệt nhau từ chẩn đoán đến xử trí.

12. Khi con bạn sốt > 39 độ C, là triệu chứng báo hiệu bất thường bên trong cơ thể bé, cần được người có chuyên môn TÌM NGUYÊN NHÂN chữa trị, thuốc hạ sốt không phải là biện pháp điều trị mà chỉ là giải pháp giúp con bạn tránh nguy cơ bị co giật, không phải sau khi sốt hạ thì bạn yên tâm để con tại nhà. Vì vậy tôi khuyến cáo các mẹ không cho con uống loại thuốc hạ sốt nào thứ hai theo kinh nghiệm cả, hãy đưa trẻ đến nơi có nhân viên y tế.

Nguồn: BS Nga Ho