Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là bệnh lý khá phổ biến có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, do nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, đa số người dân vẫn chủ quan và mơ hồ đặt ra những thắc mắc liên quan đến bệnh lý này.
Contents
Lứa tuổi mắc thoát vị đĩa đệm ngày càng trẻ hóa?
Với các bác sĩ chuyên ngành cột sống, câu hỏi thường gặp hàng ngày là: “Tại sao con tôi ít tuổi vậy đã mắc thoát vị đĩa đệm?”; “Còn trẻ tuổi đã mắc thoát vị đĩa đệm có ảnh hưởng đến cuộc sống sau này?”; “Thoát vị đĩa đệm có tái phát, phương pháp điều trị nào mới?”, …
Gần đây, chúng tôi có phẫu thuật cho một bệnh nhân nữ còn rất trẻ, mới 19 tuổi, là sinh viên năm nhất của trường Y và cũng là con của 1 đồng nghiệp. Với các triệu chứng điển hình của thoát vị đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh và gây ra hẹp ống sống: đau cột sống thắt lưng có tính chất cơ học, đau thần kinh tọa hai chân và có dấu hiệu đau cách hồi thần kinh.
Bệnh nhân được điều trị nội khoa bằng thuốc và vật lý trị liệu 6 tuần đầy đủ nhưng không đỡ, triệu chứng nặng hơn. Khi chụp phim cộng hưởng từ thì thấy khối thoát vị lớn chèn ép trung tâm chiếm gần toàn bộ lòng ống sống, tiên lượng cuộc mổ là khó khăn do khối thoát vị lớn sẽ đẩy cả rễ thần kinh và ống sống ra phía sau, ống sống hẹp nặng nên nguy cơ tổn thương rễ thần kinh và rách màng cứng là cao.
Khi mổ mở thấy một khối thoát vị lớn đã calci hóa, cứng chắc và xơ dính vào màng cứng, rễ thần kinh bị đẩy lồi ra sau, bóc tách rất khó khăn do không lấy được từng phần khối thoát vị. Dưới kính vi phẫu, qua đường lỗ liên hợp, bệnh nhân được lấy đĩa giải ép dần và bóc tách lấy được toàn bộ khối thoát vị tách rời để giải phóng chèn ép rễ và ống tủy.
Ca phẫu thuật phức tạp diễn ra thành công, sau mổ bệnh nhân hết đau chân, không còn biểu hiện chèn ép rễ. Tuy nhiên, chân còn bị tê bì một thời gian, cần tích cực tập luyện theo hướng dẫn của bác sĩ để phục hồi dần.
Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm khác nhau giữa các độ tuổi?
Người trẻ hoàn toàn có thể mắc thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, khác với bệnh lý thoát vị đĩa đệm do thoái hóa ở lứa tuổi trung niên, người trẻ có nguyên nhân khởi phát thoát vị đĩa đệm do chấn thương như: bê vác vật nặng, với đồ trên cao, chơi thể thao…
Khi đó, áp lực trong đĩa đệm tăng cao gây xé rách các vòng xơ của đĩa đệm, đôi khi gây rách cả dây chằng dọc sau hình thành nên các khối thoát vị tách rời hay di trú.
Khối thoát vị gây chèn ép khiến bệnh nhân hạn chế vận động, kết hợp với dùng thuốc không đúng chỉ định, đặc biệt là sử dụng calci không đúng cách khiến cho quá trình calci hóa và xơ dính hình thành nên khối thoát vị rất khó bóc tách kể cả khi mổ mở.
Cần can thiệp sớm khi đã xác định thoát vị đĩa đệm?
Có đến 80 – 90% bệnh nhân nếu được chẩn đoán thoát vị đĩa đệm sớm và điều trị kịp thời sẽ khỏi bằng dùng thuốc và vật lý trị liệu kết hợp thay đổi thói quen xấu ảnh hưởng đến cột sống.
Khi bệnh nhân đến muộn: cột sống biến dạng (cong vẹo, mất vững…), rễ thần kinh chèn ép đã bị tổn thương… thì dù có can thiệp phẫu thuật giải phóng chèn ép hoàn toàn thì biểu hiện đau và tê chân vẫn còn dai dẳng (do đây là đau mạn tính, phẫu thuật chỉ có thể giải phóng chèn ép chứ không thể phục hồi ngay tổn thương rễ thần kinh).
Đây được coi là nguyên nhân chính gây thất bại cho phẫu thuật khi sự kỳ vọng là rất lớn mà tổn thương đau mãn tính sẽ không giải quyết được triệt để.
Biện pháp phẫu thuật nào được lựa chọn?
Có rất nhiều phương pháp điều trị phẫu thuật thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Nếu bệnh nhân đến sớm, khối thoát vị chưa calci hóa, chèn ép rễ đơn thuần thì sẽ áp dụng các phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn để điều trị: phẫu thuật nội soi, qua hệ thống ống nong… Đây là các phương pháp được khuyến cáo lựa chọn chỉ định do tính an toàn cao, hiệu quả tối ưu, giảm thời gian hậu phẫu, giảm chi phí điều trị.
TS.BS Nguyễn Vũ
